Parabels: de gecoachte trekt zelf conclusies

Parabels vind ik een prachtige manier om iemand zelf de boodschap voor zijn eigen leven of vraag te laten vinden.

Het paard
Een boer heeft een paard en dat loopt weg. Iedereen in het dorp zegt: dat is jammer. De man zegt: we zullen zien.
Het paard van de boer komt terug, samen met een wild paard. Iedereen: dat is mazzel! De man: we zullen zien.
De zoon van de boer gaat op het wilde paard rijden en breekt zijn been. Iedereen: dat is pech! De man: we zullen zien.
Een week later komen soldaten jonge mannen in het dorp halen om te vechten. De zoon hoeft niet mee, vanwege zijn gebroken been.
Pech of geluk?

De vrouw
Twee monniken lopen te wandelen op weg naar hun klooster en komen bij een beekje. Daar staat een vrouw in een prachtige jurk. Zij durft het beekje niet over te steken, omdat haar jurk dan nat zal worden en kijkt de monniken vragend aan. Wat kan ze doen? Een van de monniken biedt haar aan dat zij op zijn rug klimt, zodat hij haar naar de overkant kan brengen. Zo gezegd, zo gedaan. De vrouw komt droog aan de overkant en ze zeggen gedag. in stilte vervolgen de monniken hun tocht naar het klooster. Bij het klooster aangekomen ziet de monnik die de vrouw droeg dat de andere monnik boos kijkt en vraagt wat er is. De andere monnik zegt:"hoe kon je dat nu doen? Je weet toch dat wij geen vrouwen mogen aanraken?! Je hebt je gelofte gebroken." Waarop de andere monnik antwoord: "Ik heb die vrouw weer neergezet toen ik aan de overkant was, zo te horen draag jij haar nog steeds op je rug."

De visser
Op een middag ligt een visserman heerlijk op zijn rug op het strand naast zijn gammele en oude bootje. Er komt een miljonair voorbijlopen die de visser ziet liggen en een gesprek begint. "Waarom lig je hier op het strand, het is nog maar middag, je kan nog veel meer vis vangen." De visser: "Waarom zou ik meer vis willen vangen?". "Nou, dan kan je de extra verkoop gebruiken voor het opknappen van je bootje en dat vist een stuk fijner en beter." "Waarom zou ik dat willen?". "Als je nog meer vist op één dag, dan kan je op een gegeven moment een leerling in dienst nemen die je helpt." "Waarom zou ik dat willen?" "Met de hulp van je leerling heb je nog meer vangst en verkoop, waardoor je een tweede boot kan kopen, met nog een leerling en dan gaat het hard." "Waarom zou ik dat willen?" "Je zal zien, dat je voor je het weet, niet meer zelf mee hoeft om te vissen, dan komt de vangst vanzelf binnen en kan je leuke dingen doen." Waarop de visser de man glimlachend aankijkt en zegt: "Maar dat doe ik nu toch al?"

Waar doe jij het allemaal voor in de toekomst of het verleden?

De verborgen schat van boosheid

In mijn werk merk ik dat boosheid een van de meest gevreesde emoties is: zowel om te uiten als om op je afgevuurd te krijgen. Boosheid staat dan voor gevaar, strijd, spanning, relatiebeschadiging, enzovoort. Deze associaties met boosheid houden zichzelf in stand doordat mensen boosheid met zoveel moeite ontwijken dat het pas aan bod komt, als het 'echt niet langer kan' en het dan als een bom eruit knalt. Je kan het vergelijken met een spaarkaart: alle kleine ergernissen zijn losse zegeltjes die keurig worden opgespaard, omdat 'het niet zo erg is', 'het moment niet past', 'het goed bedoeld was' en andere excuses van ons bewustzijn om de spanningsvermijding van ons onderbewustzijn te ondersteunen. Het enige probleem is dat de spaarkaart op een gegeven moment vol is. En nu is de maat vol! En natuurlijk is het niet fijn voor jezelf en de ander om met volle spaarkaarten te gaan smijten. Zeker niet, omdat het op basis van 1 (laatste) zegeltje nogal onredelijk overkomt. Alleen verliezers bij die strategie.

Daar kan je bovendien bij optellen dat de spaarkaart vaak al gevuld is uit een (soms onbewust) verleden: een vader/moeder, broer, leraar, of wie dan ook heeft je als kind boos gemaakt, maar toen was je niet in de positie om boos te worden, dus dat ging keurig in het spaarkaart boekje. Zoals Jung zou zeggen: in het 'complex', zodat je later met behulp van 'projectie' je ergert als een collega net zo eigenwijs, dominant, betweterig, of wat dan ook is. Opnieuw onredelijk voor de ander om uit te delen, en dus inderdaad een beschadiging van de relatie.

In zijn essentie is boosheid een manier om macht proberen te krijgen. De macht om iets wat kwetsbaar is, af te schermen. Of de macht om iets wat gewenst is, op te eisen. Wie bij zichzelf kan voelen wat gekwetst of gewenst is, hoeft niet via het hoofd nieuw gedrag te bedenken (discipline, strategisch handelen, zelfontkenning). Maar je kan dan via het hart contact maken met de gekwetstheid of het onvervulde verlangen. Als je hiermee naar buiten komt, is dat een stuk milder voor een ander. En bovendien realiseer je je veel meer dat dit net zoveel over jezelf gaat, als over de ander. Tot slot geeft het de mogelijkheid om de emotie onder de boosheid te onderzoeken: waarom is dit belangrijk voor mij en heb ik eerder in mijn leven hierop 'lading' opgelopen? Bijvoorbeeld: mijn moeder nam mij niet serieus, waardoor ik de rest van mijn leven moeite heb, met alle leidinggevenden die geen rekening houden met mijn wensen.

De beweging van boosheid naar onderliggende emoties is te oefenen. De reflectie over de lading op die emoties ook. Het vergt wel soms begeleiding en een eerste stap: het besluit dat boosheid niet hoeft weggestopt te worden. En dat voelt heel paradoxaal: je moet de ander eerst kunnen doden, voordat je hem helemaal kunt liefhebben.

10 frisse coachvragen

"Ik wil leren de juiste vragen te stellen", of een variant daarop is vaak het leerdoel van mensen die bij mij een coachtraining volgen. De juiste vragen bestaan niet, is mijn stelling. Standaard coachzinnetjes als 'wat doet dat met je?' en 'wat denk je zelf?' zijn heel soms nog wel behulpzaam, maar veel meer hangt het af van de timing, de toon, de intentie, de vraag van de gecoachte etcetera of zo'n zin nu echt wat toevoegt aan het leren van de ander.

Dat gezegd hebbende, deel ik toch wat leuke vragen die ik heb verzameld, en die leuk kunnen werken als de basisvaardigheden van de coach al gelegd zijn.

1. Start van het gesprek: als de coach vraagt: 'hoe kan ik je helpen?' dan ligt de bal meteen bij de coach! Leuke alternatieven, die de gecoachte iets meer activeren, zijn: "waar wil je straks een antwoord op hebben", "wat wil jij onderzoeken?", "waar wil jij aan werken?" etc.
2. "Wie zou je zijn zonder die gedachte?". Deze is van Byron Katie en wel aardig, omdat gedachten vaak vervlochten zijn geraakt met mensen hun identiteit.
3. In plaats van het cliché 'wat denk je zelf?': "heb je al een idee in welke richting het zit?', 'wat weet je al hierover/over jezelf -dat hiermee te maken heeft?'
4. "Wie is je idool?" en daarna "Hoe zou het aanpakken?". Varianten hierop: "hoe zou een senior/professional, etc dit aanpakken?"
5. In plaats van het cliché, 'wat doet dat met je?', bv. 'voel je dat ook in je lijf? (is soms voor mannen wat concreter), of 'en wat gebeurt er vervolgens dan met jou? Wat is je neiging/impuls?"
6. "Hoe zou het zijn als je met een toverstokje alles kon veranderen? Vragen dan naar concreet gedrag en reacties. Dit kan een omweg manier zijn om mensen zelf concreet verbetergedrag te laten bedenken en positieve motivatie op te wekken.
7. Uit het oplossingsgericht coachen: "Hoe tevreden was je over de vorige keer dat je hiermee zat/tegenaan liep - cijfer". Wat hielp je al om het CIJFER te maken? Wat is er nog nodig om het CIJFER hoger te maken?

Niet alle zinnen, zijn even 'anders' merk ik, maar een leuke titel is ook handig, en ik wil even aan die 10 komen...

8. In plaats van 'waar komt dat vandaan?' (eindeloos zoeken naar verklaringen, waar je vervolgens niets meer aan kan veranderen), vraag eens: 'wat wil je hier NU mee, als volwassen vrouw/man? of 'wat maakt dat je ook in het heden hier nog last van hebt?' of iets dergelijks.
9. Als er een stilte of een doodlopend punt in het gesprek komt: 'welke vraag zou nu iets toevoegen/je verder helpen?' (Zet de geoachte lekker aan het werk)
10. Einde van het gesprek, in plaats van 'wat ga je nu doen?' of 'wat vond je belangrijk/nieuw/goed in dit gesprek?' (prima vragen overigens). Vraag eens: 'wat ga je vanaf nu laten?', 'waarom is dit gesprek nog niet af?' of 'met wie ga/kan je hierover verder praten tussen onze gesprekken in? (activeren van het zelf leren tussen gesprekken door)

Zomaar wat zinnnetjes. Zoals gezegd staat of valt alles met de vraag of de coach aansluit bij de echte vraag, er écht open in staat, non-verbaal uitstraalt, enzovoorts.

Groei heeft wortels nodig

Als je iets opgedragen wordt, dan vraag je 'waarom', 'hoe?', 'kan het later'?
Als je iets zelf verzint, dan zeg je 'waarom niet', 'linksom of rechtsom!', 'wanneer mag ik'?

Als je vertrouwen krijgt, dan voel je 'ik ben beter dan ik dacht', het is veilig om ervoor te gaan.
Als je controle krijgt, dan voel je 'ik mag geen fouten maken', het is oppassen geblazen.

Als je bezig bent met wat moet, dan kost het kracht en discipline.
Als je bezig bent met wat je wil, dan geeft het energie en inspireer je anderen.

Als jouw ego geen geruststelling of erkenning nodig heeft, dan is het minder erg als een ander niet aan jouw behoefte of normen voldoet. Je kan mild zijn.

Als het niet goed voelt in je lijf, door stress, angst en dergelijke is de kans groot dat je daar een verklaring voor wilt hebben in je hoofd, die het liefst gaat over anderen of omstandigheden buiten jezelf. En dus een oordeel.

Mensen groeien, als het veilig is om het vertrouwde, bestaande los te laten.
Mensen groeien, als ze nog meer energie bij zichzelf blootleggen.
Mensen groeien niet, als ze bezig zijn met het beschermen van positie of ego.

Mensen groeien door bijsturing vanuit hun eigen wortels.